انواع لرزه‏‌گیرها

لرزه‌گیر (expansion joint): در اغلب فرآیندهای صنعتی و تجهیزات به کار رفته در آن‏‌ها، به علت سرعت حرکت سیال یا افزایش ناگهانی دما و فشار، نوساناتی صورت می‏‌گیرد که این نوسانات می‎‌توانند سبب ایجاد حرکت‏‌های طولی و عرضی در تجهیزات صنعتی و اجزای داخلی آن‌‏ها شوند که این نوسانات در کمپرسور (پمپ باد) نیز رخ می‌‏دهد. افزایش این نوسانات می‏‌تواند صدمات جبران‏‌ناپذیری به تجهیزات صنعتی وارد نماید. جهت کاهش ارتعاشات و نوسانات ایجاد شده از لرزه‏‌گیر در خط لوله تجهیزات استفاده می‏‌شود. لرزه‏‌گیر یا همان ضدارتعاش نوعی دستگاه می‌‏باشد که با تقسیم نمودن فشارهای داخل دستگاه سبب کاهش نوسانات می‏‌شود. لرزه‌‏گیرها کاربردهای فراوانی دارند. به عنوان مثال در سیستم‏‌های تبریدی، کمپرسور از جمله دستگاه‏‌هایی به شمار می‏‌رود که از نوسانات بسیاری برخوردار می‌‏باشد و سر و صدای فراوانی تولید می‏‌نماید. افزایش این نوسانات در ساختمان کمپرسور می‌‏تواند بر روی حرکت سیال در خط لوله نیز اثر بگذارد و سبب شکستگی خط لوله و یا برگشت سیال در خط لوله شود. علاوه بر این نوسانات ایجاد شده به اجزای داخلی کمپرسور نیز صدماتی را وارد می‌‏نمایند. امروزه از تجهیزات ضد ارتعاش یا همان لرزه‏‌گیر جهت کاهش نوسانات داخلی و خارجی تجهیزات صنعتی استفاده می‌‏شود. نصب این قطعه بر روی دستگاه‌‏های صنعتی سبب کاهش یا حذف نیروهای نوسان‌گر و افزایش عمر دستگاه و خط لوله می‌‏شود. علاوه بر این با به کارگیری سیستم‌‏های ضدارتعاش می‌‏توان خسارات احتمالی در خط لوله را کاهش داد.

انواع لرزه‏‌گیرها عبارتند از:

لرزه‏‌گیرهای لاستیکی (غیرفلزی) (rubber expansion joint): از متریال لاستیکی در ساخت این نوع لرزه‏‌گیرها استفاده شده است. با توجه به اینکه جنس این متریال بسیار مقاوم است، می‌توان از آن‌ها در موقعیت‌های مختلفی استفاده کرد. در واقع لرزه‌گیرهای لاستیکی می‌توانند فشار وارده بر خود را تا مقادیر زیادی تحمل کنند و اغلب دارای خاصیت انعطاف‌پذیری هستند. این ویژگی نیز به دلیل متریالی است که در آن‌ها به کار برده شده است.

لرزه‏‌گیرهای فلزی (metal expansion joint): از ضد ارتعاش‏‌های آکاردئونی نیز می‏‌توان در سیستم‏‌های فرایندی استفاده نمود. این اتصالات بسته به نوع طراحی که در آن‏‌ها به کار رفته‏‌اند، می‏‌توانند سبب کاهش ارتعاشات زاویه‏‌ای، محوری و جانبی در خطوط لوله شوند. مقاومت بالا در برابر دماها و فشارهای بالا از جمله مزیت‌‏های ضد ارتعاشات آکاردئونی به شمار می‏‌رود. جهت نصب این اتصالات اغلب از فلنج و پیچ و مهره استفاده می‏‌شود. بلوز مهم‌‏ترین جزء در طراحی ضد ارتعاشات آکاردئونی محسوب می‏‌شود. جنس بلوز، میزان انعطاف آن، ضخامت، شکل بلوز و تعداد پره‏‌های آن متغیر می‌‏باشد و روی کارایی این قطعه تأثیر به سزایی می‏‌گذارد. از انواع اتصالات آکاردئونی می‌‏توان به اتصالات منفرد، دو‌تایی، گاردانی، لولایی، نوسانی و … اشاره نمود.

مزایای لرزه‏‌گیرهای خرطومی-فلزی ( Hose expansion joint )

در طراحی خطوط لوله علاوه بر استفاده از انواع لرزه‏‌گیرهای آکاردئونی و یا لاستیکی، می‌‏توان از لوله‏‌های خرطومی فلزی نیز بهره برد. امروزه استفاده از خطوط لوله خرطومی، به دلیل انعطاف بالایی که دارند رواج یافته است. از جمله مزیت‌های لوله‏‌های خرطومی می‌‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

کاهش میزان لرزش‌های سیستم
کاهش فضای مورد نیاز جهت نصب خط لوله
می‌‏توان از آن‏‌ها به صورت مستقیم، وی-شکل و یا زوایای دیگر استفاده کرد.
برای حذف لرزش‏‌ها و کاهش ارتعاشات سیستم نیازی به تجهیزات تقویت‏‌کننده و پشتیبان نیست.

انواع لرزه‏‌گیرهای لاستیکی عباتند از:

لرزه‌گیر لاستیکی خرطومی ( Rubber hose expansion joint )

لرزه‌گیر بلادری مقاوم و انعطاف‌پذیر در برابر گرما و حرارت ( RUBBER EXPANSION JOINTS )

لرزه‌گیر لاستیکی مهاردار ( control rod expansion joint )

لرزه‌گیر لاستیکی یونیورسال ( Universal rubber Expansion Joints )

لرزه‌گیر لاستیکی اتوکلاو (   autoclave rubber Expansion Joints)

انواع لرزه‏‌گیرهای فلزی عبارتند از:

لرزه‌گیر آکاردئونی ( Flex Bellows Assembly )

لرزه‌گیر فلزی مهاردار  ( Lateral Expansion Joints )

لرزه‌گیر مهاردار زاویه‌ای ( Angular and lateral expansion joints )

لرزه‌گیر فنری و یا فنر ارتعاش‌گیر (Vibration Spring )

لرزه‌گیر فلنج‌‏دار ( Flanged Expansion Joints )

لرزه‌گیر پارچه‌ای (  Fabric expansion joints‏ )

لرزه‌گیر قابل جوش (welding expansion joint  )